Yan dal uzmanlarının yaşadığı sorunlardan birisi de ana dalda nöbet tutmaya zorlanmalarıdır. Birçok hastanede yan dal uzmanlarına ana dalda nöbet görevi verilmektedir. Bu yazıda konunun hukuki boyutu üzerine bir değerlendirme yapılmıştır.
Nöbet görevlendirmesini düzenleyen ilgili mevzuat
Hekimlerin nöbetleri 13/01/1983 tarih ve 17927 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliğinde düzenlenmektedir. Yönetmeliğin 41 ila 52. maddelerinde nöbet esasları, nöbet türleri, hekimlerin ve diğer sağlık personelinin nöbetleri düzenlenmektedir.
Yönetmelik m. 42/1; “Nöbet hizmetleri evde nöbet, normal, acil, branş nöbeti olarak dört şekilde yürütülür. Acil ve branş nöbetlerinin hangi hallerde, tutulacağı hastanenin türüne, iş durumuna, personel mevcuduna, hizmetin gereklerine göre baştabib tarafından tesbit edilir. Eğitim Hastanelerinde de uzman ve uzmanlık eğitimi görenlerden kimlerin hangi nöbete gireceklerini ve ne nöbeti tutacaklarını da baştabib tesbit eder” hükmü ile Başhekimliğe uzmanlık eğitimi görenlerin hangi nöbet türlerine dahil olacaklarını düzenleme yetki ve sorumluluğu verilmiştir. Ancak m. 42 ve devamı maddelerinde yan dal uzmanlık eğitimi görenlerin ana dalda nöbet tutabileceklerini düzenleyen bir hüküm bulunmamaktadır.
13/09/2022 tarih ve 31952 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yataklı Sağlık Tesislerinde Acil Servis Hizmetlerinin Uygulanması Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ m. 10/9; “Ana daldaki uzman tabip sayısı hastanede branş nöbeti tutmak için yeterli değilse yan dal uzmanları ilgili ana daldaki nöbet görevine dahil edilebilirler. Yan dal uzman tabiplere hasta yoğunluğu ve benzeri sebeplerle ihtiyaç duyulması halinde yan dal icap nöbet görevi de verilebilir. Bu hususlar ile ilgili kararı baştabip verir” hükmü ile ancak ana daldaki hekim sayısının yetersiz olması halinde yan dal uzmanlarının ana dal nöbetlerine dahil olacakları düzenlenmektedir.
İlgili mevzuata göre yan dal uzmanlarına ana dal nöbet görevi verilebilir mi?
Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliğinde açık bir düzenleme bulunmamakla birlikte Yataklı Sağlık Tesislerinde Acil Servis Hizmetlerinin Uygulanması Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ’de yan dal uzmanına istisnai durumlarda ana dal nöbet görevi verilebileceği düzenlenmiştir.
Tebliğde yan dal uzmanına ana dal nöbet görevi ancak ana dalda nöbet tutacak hekim sayısının yetersiz olduğu durumlarda verilebileceği açıkça ifade edilmiştir. Bu durumda yan dal uzmanının ana dalda nöbet tutması genel bir düzenleme değil ancak istisnai durumlarda başvurulabilecek bir durumdur.
Yan dal uzmanının ana dalda nöbet için görevlendirilmesi yazısında bu görevlendirmeyi zorunlu kılan gerekliliğe yer verilmesi gerekmektedir. Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği m. 41’de Başhekimliğe nöbet düzenlemesi yönünden verilen yetkiye dayanarak gerekçesiz ve keyfi bir biçimde yan dal uzmanına ana dal nöbet görevi verilmesi mümkün değildir.
Yan dal uzmana ilgili mevzuatın aradığı koşullar oluşmadan ana dalda nöbet görevi yazılması işlemi hukuka aykırı kılacaktır. Bu işleme karşı hukuki yollara başvurmak da mümkündür.
Ayrıca belirtmek gerekirse ilgili mevzuat koşulları oluşmadan ana dalda görevlendirmelerde hekimin hastaya müdahalesinin gerektiği durumlarda yetki sorunu karşımıza çıkacaktır. Özellikle hekimlerin zorunlu sağlık sigortasının bu tip müdahalelerde doğabilecek zararları karşılayıp karşılamayacağı yönünden hukuki karmaşanın yaşanacağı kanaatindeyiz.
Yan dal uzmanlık eğitimi gören hekimler açısından durum nedir?
Benzer bir durumun yan dal eğitimi gören hekimler yönünden de geçerli olduğunun kabulü gerekir. Yukarıda yer verilen mevzuatta uzmanlık ya da yan dal uzmanlık eğitimi gören hekimlerin nöbeti yönünden ayrıca bir düzenleme yapılmamıştır.
03/09/2022 tarih ve 31942 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tıpta ve Diş Hekimliğinde Uzmanlık Eğitimi Yönetmeliği m. 11/5; “Uzmanlık öğrencilerinin nöbet uygulaması üç günde birden daha sık olmamak kaydıyla ayda en fazla sekiz nöbet olacak şekilde düzenlenir. Gece nöbeti tutan uzmanlık öğrencileri nöbetin ertesi günü sağlık hizmeti sunumunda görev almaz. Bu hükmün uygulanmadığının tespit edilmesi halinde eğitim programları Kurulca değerlendirmeye alınır. İhlâlin mahiyetine ve durumun gereklerine göre kurumun uyarılmasından, programın eğitim yetkisinin kaldırılmasına kadar hangi yaptırımın uygulanacağına Kurulca karar verilir” hükmü ile uzmanlık öğrencilerinin ayda sekiz nöbete kadar nöbet tutabilecekleri düzenlenmiştir.
Buna göre, yukarıda yer verilen ilgili mevzuat hükümleri ile birlikte yorum yaptığımızda, yan dal uzmanlık eğitimi gören hekimlerin, ana dal nöbetine ancak ana dalda nöbet tutan hekim sayısının yetersiz kalması durumunda görevlendirilebileceklerini ifade edebiliriz. Aksi yöndeki uygulamaların yasal bir zemini olmadığı kanaatindeyiz.