*Bu yazı Av. Deniz Sayın tarafından kaleme alınmıştır.
Alkollü araç kullanmak Karayolları Trafik Kanunu m. 48 ve Türk Ceza Kanunu m. 179/3’te düzenlenmektedir. İlgili düzenlemeler uyarınca alkollü araç kullanılması halinde alkol miktarının 0.50 promilin üzeri (hususi otomobil dışındaki araçlarda 0.21 üzeri) KTK m. 48 uyarınca idari yaptırım uygulanacak olup alkol miktarının 1.00 promilin üzerinde bulunması halinde ise TCK m. 179/3 uyarınca ceza yaptırımı da uygulanacaktır.
Alkol ölçüm kontrolü nasıl yapılmaktadır?
Trafik halinde seyreden araç şoförünün kandaki alkol miktarının tespiti kolluk tarafından teknik cihazlar ile yapılmaktadır. Teknik cihazların asgari koşulları ilgili yönetmelikte düzenlenmekte olup cihazların kalibrasyonunun hatalı olması halinde ölçüm sonucunda yapılan işlem geçersizdir.
Alkol ölçümüne itiraz etmek mümkün müdür?
KTK m. 48 uyarınca kolluk tarafından cihazla ölçüm yapılmasına izin verilmemesi halinde ise idari para cezası uygulanarak sürücü belgesi iki yıl süreyle geri alınır. Teknik cihazla yapılan ölçüme itiraz edilmesi mümkündür. İtiraz üzerine teknik cihazla tekrar ölçüm yapılmaz ve en yakın adli tıp kurumuna veya adli tabipliğe veya Sağlık Bakanlığına bağlı sağlık kuruluşlarına götürülerek araç sürücüsünden kan, tükürük veya idrar gibi örnekler alınır. Olay tarihinde kolluk tarafından alkol ölçüm cihazında çıkan sonuca göre işlem yapılır. İtiraz üzerine çıkan tahlil sonuçlarına göre işlem yapılması için idari cezaya itiraz edilmesi gerekmektedir.
Hastanede yapılan ölçüme göre alkol oranı nasıl tespit edilmektedir?
Uygulamada, Adli Tıp Kurumunun bilimsel verilerine göre promil seviyesi her bir saat itibariyle 0.15 birim azaldığı kabul edilmektedir. Ölçüme itiraz edilmesi tahlil sonucunda çıkan promil oranına, olay saati ile tahlil saati arasındaki süre ve saatte 0.15 promil azalacağı dikkate alınarak işlem yapılır. Örnek vermek gerekirse 22.00’da 0.75 promil alkollü çıkan sürücüye 01.00’da tahlil yapılması üzerine alkol miktarının 0.20 promil çıkması halinde olay saatinde [0.20+(3×0.15)=0.65] promil alkollü olduğu kabul edilerek KTK m. 48 uyarınca idari ceza uygulanmaktadır. Sonuç olarak tahlil yapılması halinde kandaki promilin tahlil saatinde 0.50 promilin altında çıkması idari işlem uygulanmaması için yeterli olmayıp sonuçta olay saatindeki alkol oranının belirlenen sınırdan daha düşük çıkması gerekmektedir.
Sürücü belgeleri hangi süreyle alınabilir ve süre hesabı nasıl yapılır?
Sürücü, beş yıl içerisinde ikinci defa alkollü araç kullanması halinde idari para cezası uygulanarak sürücü belgesi iki yıl süreyle, üçüncü defa ve daha fazla alkollü araç kullanması halinde ise idari para cezası uygulanarak sürücü belgeleri her defasında beşer yıl süreyle geri alınır. Sürücü belgelerinin geri alınması hâlinde belirtilen süreler, geçici alma süresinin bitiminde başlar. Diğer bir anlatımla süreler birbirine eklenerek devam eder. Örnek vermek gerekirse Mart 2017’de sürücü belgesi 6 ay süreyle alındı, Ağustos 2017 yılında 2 yıl süreyle geri alındı ve Mayıs 2018’da beş yıl süreyle ehliyeti ger alındı ise sürücü belgesi sürücüye Eylül 2024’te teslim edilecektir.
Alkollü araç kullanma nedeniyle sürücü belgesi alınanlara başka tür yaptırımlar uygulanabilir mi?
Alkollü olarak araç kullanması nedeniyle son ihlalin gerçekleştiği tarihten itibaren geriye doğru beş yıl içinde sürücü belgeleri ikinci defa geri alınan sürücüler Sağlık Bakanlığınca, usul ve esasları İçişleri, Millî Eğitim ve Sağlık bakanlıklarınca çıkarılacak yönetmelikte gösterilen sürücü davranışlarını geliştirme eğitimine; üç veya üçten fazla geri alınan sürücüler ise psiko-teknik değerlendirmeye ve psikiyatri uzmanının muayenesine tabi tutulurlar.
Alkollü araç kullanma nedeniyle tesis edilen idari para cezasına itiraz etmek mümkün müdür?
İdari para cezasına ve sürücü belgesinin geri alınması kararına, kararın tebliği tarihinden itibaren (uygulamada olay tarihinde kolluk tarafından tebliğ ediliyor) en geç 15 (onbeş) gün içinde Sulh Ceza Hakimliğine bir dilekçe ile itiraz için başvurulabilir. Bu süre içinde başvurunun yapılmamış olması halinde ceza kesinleşir.
Alkollü araç kullananların Türk Ceza Kanunu uyarınca yargılanmaları söz konusu mudur?
Sürücünün alkol oranının 1.00 promilin üzerinde çıkması halinde TCK m. 179/3 “Alkol veya uyuşturucu madde etkisiyle ya da başka bir nedenle emniyetli bir şekilde araç sevk ve idare edemeyecek halde olmasına rağmen araç kullanan kişi altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” hükmü uygulanmaktadır. İlgili suç seri muhakeme usulüne tabidir. Sürücünün seri muhakeme usulü uygulanmaması halinde halinde iddianame düzenlenir ve basit yargılama usulü ile yargılama yapılır. Basit yargılama üzerin everilen karara itiraz edilmesi halinde yargılamaya duruşma açılarak devam edilir.
Alkol kontrolü için durdurulduğunda kontrol için bekleme süresi var mıdır?
31/10/2011 tarihinde İçişleri Bakanı’nın onayı ile yürürlüğe giren Trafik Denetimlerinde ve Trafik Kazalarında Alınacak Önlemlere İlişkin Yönerge’nin “Alkol test cihazı kullanımı ve ölçüm işlemi” kenar başlıklı 30. maddesinin (1) numaralı fıkrasının (b) bendi hâlihazırda şu şekildedir:”Ölçülen değerin gerçek alkol düzeyi olması için, alkol alımı ile ölçüm yapılan zaman arasında en az 20 dakikalık zaman geçmiş olmasına özen gösterilir. [Sürücü alkol aldıktan hemen sonra alkol testine tabi tutulur ise, sonuç yüksek bir değer çıkabilmektedir. Bunun nedeni, cihaza nefes üflenirken, ağız içerisinde (dişlerde, damakta, dilde) bulunan alkolün de gönderilmesidir. Bu değere ağız alkolü denilmektedir. Alkolmetre ile ölçüm yapan personel, ağız alkolü etkisinden arındırılmış ve doğrudan akciğerlerin derinliklerinden üflenmiş nefes olmasını sağlamak için, sürücünün son alkolü alma süresi üzerinden en az 20 dakika geçmesi beklenilmelidir.]”. Buna göre son alkol alım ile ölçüm arasında 20 dakika bulunması gerekmektedir.
Yargılamalarda cihazların hata payı dikkate alınmakta mıdır?
Cihaz ile yapılan ölçümlerde ölçümün usulüne uygun yapılmaması, beklenmesi gereken sürenin beklenmemesi, kalibrasyonunun güncel olmaması / hatalı olması veya teknik sorunlar nedeniyle hata payı bulunmaktadır. Uygulamada kanun ile belirlenen promil sınırının çok düşük miktarlarda aşılması halinde hata payı gözetilmektedir.
Av. Deniz Sayın
Ankara Barosu
denizsayin07@gmail.com